درباره‌ی کتاب «قطب نمای مدیران توسعه بازار با نگرش بازار ایران»

کتاب «قطب نمای مدیران توسعه بازار» از پرویز درگی اثری بنیادی در نظام بازاریابی بومی ایران است که هدف آن، خلق نقشه‌ی ذهنی دقیق برای مدیران توسعه‌ی بازار در فضای برندهای چندسطحی است. درگی در این اثر، مفهومی تازه از بازاریابی ارائه می‌دهد که بر پایه‌ی تمایز میان فروش عملیاتی و بازاریابی راهبردی توسعه‌گرا بنا شده است—یعنی جداسازی قلمروهای «عدد»، «رشد»، و «هویت» در چرخه‌ی اقتصاد بازار.

۱. فلسفه‌ی توسعه‌ی بازار؛ مدیریت برند فراگیر

“به زبان ساده هدف توسعه‌ی بازار، توسعه‌ی برند است.”

پرویز درگی کتاب را با این جمله‌ی محوری آغاز می‌کند. از نظر او، توسعه‌ی بازار چیزی فراتر از افزایش فروش یا ورود به مناطق جدید است؛ توسعه‌ی بازار یعنی سازماندهی رشد پایدار برند در ساختاری چندبنیانی—برند بنیان‌گذار، برند شرکت، برند محصولات، برند کارفرمایی و حتی برند کارکنان.

مدیریت توسعه بازار اساساً مفهومی سامانه‌محور است، نه سلسله‌مراتبی. در این الگو، هر لایه‌ی برند تغذیه‌کننده‌ی دیگری است و سیستم کلی برند، از درون به بیرون تکامل می‌یابد؛ از شخصیت موسس تا ادراک مشتری نهایی. نویسنده این سازوکار را با استعاره‌ی «قطب‌نما» توضیح می‌دهد: هر تصمیم مدیریتی باید با چهار جهت اصلی هماهنگ باشد—هویت، ادراک، تمایز، وفاداری.

۲. تمایز نقش‌ها: فروش vs توسعه بازار

یکی از ارزشمندترین بخش‌های کتاب تفکیک مسئولیت‌هاست.

درگی با تکیه بر تجربه‌ی چند دهه‌ای در بازار ایران، فروش را «جنگ روزمره» و توسعه بازار را «نقشه‌ی کلان جنگ» می‌نامد.

• مدیریت فروش مسئول تحقق اهداف عددی است: افزایش حجم فروش، وصول مطالبات، مدیریت تیم فروش، و بهینه‌سازی فرایندهای اجرایی.
• مدیریت توسعه بازار اما مسئول پیش‌بینی، پژوهش، و هدایت احساس بازار است؛ یعنی طراحی استراتژی‌های برند، جهت‌گیری کمپین‌ها، و سیاست‌های وفاداری مشتری.

این تفکیک در اکوسیستم کسب‌وکار ایران حیاتی است، زیرا بسیاری از مدیران فروش دچار سردرگمی بین وظایف اجرایی و برندینگ می‌شوند. درگی به‌روشنی هشدار می‌دهد که “فروشنده نباید درگیر تحقیقات بازار یا تبلیغات شود؛ این وظیفه‌ی مدیر توسعه بازار است.”

۳. ساختار قطب‌نما: چهار جهت راهبردی

کتاب ساختار تصمیم‌گیری مدیر توسعه بازار را در قالب یک مدل قطب‌نما معرفی می‌کند:

• جهت شمال (Vision): تعریف چشم‌انداز برند در چارچوب بازار هدف و ارزش‌های بنیان‌گذار.
• جهت شرق (Insight): استفاده از داده‌ها و پژوهش برای شناخت احساسات و انگیزه‌های مخاطب ایرانی.
• جهت غرب (Strategy): طراحی مسیر ارتباطات بازاریابی، وفادارسازی، و مهندسی تجربه مشتری.
• جهت جنوب (Execution): عملیاتی‌سازی برنامه‌ها در هماهنگی با واحد فروش، تبلیغات و روابط عمومی.

این مدل به مدیر توسعه بازار امکان می‌دهد تصمیم‌های اجرایی خود را با منطق بازاریابی علمی تطبیق دهد بدون اینکه در جزئیات فروش یا عملیات روزانه غرق شود.

۴. برند فراگیر؛ از هویت بنیان‌گذار تا رفتار کارکنان

درگی نشان می‌دهد که برند دیگر صرفاً متعلق به محصول نیست.

برند فراگیر در نگاه او، یعنی شبکه‌ای از ارزش‌های هماهنگ در پنج سطح:

• برند بنیان‌گذار: اعتبار و منش فردی مؤسس.
• برند شرکت: نظام ارزشی و زبان سازمان.
• برند محصول: تعهد عملکردی به نیاز بازار.
• برند کارفرمایی: ادراک سازمان در ذهن کارکنان و جامعه.
• برند کارکنان: رفتار و گفتار روزمره تیم در ارتباط با مشتری.

مدیر توسعه بازار باید این سطوح را با هم ببیند؛ زیرا ناهماهنگی میان آن‌ها منجر به بحران هویت برند می‌شود. از نظر درگی، برند زنجیره‌ی اعتماد است—اگر یک حلقه قطع شود، تمام شبکه تضعیف می‌گردد.

۵. اجرای توسعه‌بخش در بازار ایران

ویژگی تمایز این کتاب، نگرش کاملاً بومی آن است.

درگی با تسلط بر روان‌شناسی مخاطب ایرانی، اشاره می‌کند که در بازار ایران توسعه‌ی برند فقط با تبلیغات رشد نمی‌کند، بلکه نیاز به استراتژی اعتمادسازی دارد—یعنی باید رفتار کارکنان، زبان تبلیغ، و تجربه مشتری از هر تماس با برند، پیام واحدی منتقل کند.

از دیدگاه او، مدیران توسعه بازار باید “مترجمان بین ادراک و عدد” باشند: کسانی که تغییر در ذهن مخاطب را به رشد در شاخص‌های مالی ترجمه می‌کنند.

درباره‌ی نویسنده: پرویز درگی

پرویز درگی، استاد برجسته و بنیان‌گذار نگرش بومی بازاریابی ایران، مدیر مؤسسه‌ی دیدگستر و نویسنده‌ی ده‌ها عنوان تخصصی در حوزه‌ی فروش، برندینگ، و رفتار بازار است. سبک نگارش او تلفیقی از علم بازاریابی کلاسیک، روان‌شناسی مخاطب ایرانی، و تجربه‌ی میدانی شرکت‌های داخلی است.

درگی از معدود متخصصانی است که بین علم بازاریابی و اجرای عملی ارتباط مستقیم برقرار کرده است. آثارش مانند «چهل گفتار پیرامون فروش»، «مدیریت وصول مطالبات و اعتبارسنجی مشتریان»، «مدیریت فروش حضوری»، و همین کتاب، به مدیران ایرانی زبان مشترک مدیریتی برای درک مفاهیم جهانی بازاریابی ارائه می‌دهد. رویکرد او انسان‌محور، سیستمی و استراتژیک است—درگی مدیریت توسعه بازار را رهبری ارزش برند در میدان تجربه مصرف‌کننده می‌داند.

اگر به دنیای بی نظیر کتاب علاقه‌مند هستید و یا به دنبال ارتقای مهارتها و کاروکسب خود هستید. پیشنهاد میکنم صفحه اینستاگرام انتشارات بازاریابی را دنبال کنید تا با جدیدترین آثار دنیای مدیریت، بازاریابی، فروش و مذاکره و توسعه فردی آشنا شوید و از تخفیفات روز انتشارات بازاریابی مطلع شوید.