دربارهی کتاب «مدیریت وصول مطالبات و اعتبارسنجی مشتریان»
کتاب «مدیریت وصول مطالبات و اعتبارسنجی مشتریان» یکی از آثار کلیدی در حوزهی مدیریت مالی و رفتار مشتری در بستر بازار ایران است؛ اثری که با قلم تحلیلی پرویز درگی و همکاری سعید محمدی تلاشی جدی برای بومیسازی مفاهیم اعتبار، ریسک پرداخت و پیشگیری از مطالبات معوق محسوب میشود. این کتاب برخلاف آثار صرفاً حسابداری یا مالی، ریشه در فلسفهی رفتار مدیریتی و تحلیل احتمالات در تصمیمگیری مشتری دارد—همانگونه که نویسندگان در فصل نخست با اشارهای نمادین به منشأ علم آمار در «قمارخانهها» آغاز میکنند تا خواننده را به درک عمیقتری از «منطق موفقیت» برسانند.
۱. مفهوم اعتبار و ریسک در کسبوکار ایرانی
درگی و محمدی اعتبار را نه مبلغی که پرداخت میشود، بلکه رابطهای تعریف میکنند که بر پایهی اعتمادِ محاسبهشده میان خریدار و فروشنده شکل میگیرد. هر اعتبار نوعی پیشپرداخت ذهنی از سوی فروشنده برای استمرار رابطه تجاری است و «مطالبات» همان بدهیهای ناتمامِ اعتمادند.
بنابراین مدیریت وصول مطالبات دیگر یک فرایند مالی خشک نیست، بلکه بخشی از مدیریت رابطه با مشتری (CRM) است که باید با مهارتهای ارتباطی، روانشناسی رفتار بدهکار و سنجش اعتبار مبتنی بر داده ترکیب شود. این دیدگاه، پارادایمی تازه را در بازار ایران معرفی میکند: پیوند میان ریسک مالی و وفاداری مشتری.
۲. از قمارخانه تا سامانهی اعتبارسنجی
تمثیل قمارخانه در ابتدای کتاب، نشاندهندهی دیدگاه فلسفی مؤلفان دربارهی تحلیل ریسک است. همانطور که قمارخانه محل آزمون احتمالات و محاسبهی شانس برد است، بازار نیز چنین ساختاری دارد: هر تصمیم اعتباری، شرطی مبتنی بر ریسک رفتار مشتری است.
از این رو، کتاب تلاش میکند مدیران فروش و مالی را از قضاوت شهودی به تصمیمگیری مبتنی بر داده و الگوهای آماری رفتار مشتریان بدهکار و خوشحساب منتقل کند.
در نسخهی کاربردیتر مباحث، نویسندگان نحوهی طراحی سیستم اعتبارسنجی را تشریح میکنند که بر اساس چهار متغیر پایهگذاری میشود:
- سابقهی پرداخت؛
- تناوب خرید؛
- میزان انحراف از دورههای پرداخت؛
- شناخت شخصیتی مشتری (Risk Profiling).
این مدل از یک سو علمی است (ریاضی و آماری)، و از سوی دیگر انسانی و رفتاری، زیرا نقش احساس مسئولیت، فرهنگ و وضعیت اقتصادی را در طراحی فرمول اعتبار لحاظ میکند.
۳. چرخهی مدیریت مطالبات
درگی و محمدی چرخهای سهمرحلهای برای مدیریت مطالبات طراحی کردهاند:
الف) پیشگیری
شامل تدوین سیاست اعتباری شفاف، تعیین حد اعتباری مشتری، آموزش نیروهای فروش، و طراحی قراردادهای محافظتشده از منافع دوطرف.
در این مرحله، شناخت تیپ شخصیتی مشتری و میزان ریسکپذیری او از طریق ابزارهایی مانند تحلیل سوابق خرید بسیار مهم است.
ب) نظارت
تمرکز بر پایش رفتار پرداخت در طول زمان. نویسندگان تأکید دارند که واحد مالی باید بهصورت دادهمحور کار کند؛ یعنی بهجای تذکر شفاهی یا پیگیریهای پراکنده، از داشبوردی استفاده کند که الگوهای تأخیر، انحراف پرداخت و شاخص ریسک هر مشتری را نمایش دهد.
ج) وصول
مرحلهی حساس تعامل انسانی. درگی با لحن تدریسی خاص خود الگویی برای «مذاکره در وصول مطالبات» ارائه میدهد: ابتدا همدلی و درک شرایط مشتری، سپس طرح گزینههای پرداخت، و در نهایت فعالسازی حس پاسخدهی اجتماعی (احساس تعهد اخلاقی به برند).
در این میان، ابزارهایی همچون تقسیط هوشمندانه، اعتبار جانشین، ضمانتهای رفتاری و مذاکره غیرتهاجمی پیشنهاد میشوند.
۴. اعتبارسنجی؛ قلب اقتصاد دادهمحور
در بخش اعتبارسنجی، کتاب تبیین میکند که چگونه باید از دادههای موجود در سازمان (فاکتورهای فروش، برگشتها، سوابق تماس، و شکایات) برای استخراج الگوی اعتباری استفاده کرد.
نویسندگان تأکید دارند که اعتبارسنجی موفق یعنی داشتن مدل «پیشبینی احتمال نکول». این مدل باید قابلیت تفکیک مشتریان را بر اساس سه سطح داشته باشد: خوشحساب، متوسط، پرریسک. سپس سیاستهای تخفیف یا ضمانت هر گروه بر اساس آن تعریف میشود.
در همین راستا، نویسندگان به ضرورت تشکیل سامانههای مشترک میان فروش و مالی اشاره میکنند تا تجربهی پرداخت مشتری در کل سازمان ثبت شود—رویکردی که با سیستمهای CRM یکپارچه در شرکتهای بزرگ بینالمللی سازگار است.
۵. دیدگاه فرهنگی و اخلاقی در وصول مطالبات
درگی بهعنوان مدرس رفتار فروش در ایران، در بخش نهایی به وجه فرهنگی موضوع میپردازد. او معتقد است که وصول مطالبات اگر با رویکرد انسانی و حفظ «حیثیت مشتری» انجام شود، منجر به تداوم رابطه تجاری و رشد اعتبار برند میگردد.
برعکس، برخورد خشک مالی باعث از بین رفتن اعتماد و مهاجرت مشتریان به رقبا میشود. نتیجهی نظریهی او این است که مدیریت مطالبه یعنی مهندسی رابطه، نه اعمال فشار.
۶. پیام کلیدی
کتاب میکوشد مفهومی را تثبیت کند: همانطور که در قمارخانهها برد تصادفی نیست، در بازار نیز وصول موفق اتفاقی نیست—بلکه محصول تحلیل داده، شناخت انسان و طراحی تعامل است. در این نگاه، مدیر مالی و فروش نه حصاربان بدهی، بلکه تحلیلگر رفتار و ضامن پایداری اعتماد در چرخهی نقدینگی سازمان است.
دربارهی نویسندگان
پرویز درگی
پرویز درگی، استاد برجسته بازاریابی، نویسنده و سخنران حرفهای است که طی سه دهه فعالیت علمی در حوزههای رفتار فروش، برنامهریزی بازاریابی و مدیریت ارتباط با مشتری در ایران تحول ایجاد کرده است. آثار او همچون «چهل گفتار پیرامون ارتقای مهارتهای فروش»، «مدیریت فروش حضوری»، و این کتاب، نمونههای درخشان بومیسازی مفاهیم مدیریتی جهانی با لحن کاربردی و آموزشی هستند.
سعید محمدی
سعید محمدی، همکار پژوهشی و متخصص مدیریت مالی، با سابقهی مشاوره در مؤسسات اعتباری و بانکهای خصوصی، در طراحی سامانههای اعتبارسنجی مشتریان و تحلیل ریسک مالی نقش فعالی دارد. در ترکیب دیدگاه او با نگاه رفتارمدار درگی، کتاب حاضر میان ذهن تحلیلگر مالی و درک انسانی فروشنده پلی مؤثر ایجاد کرده است.
اگر به دنیای بی نظیر کتاب علاقهمند هستید و یا به دنبال ارتقای مهارتها و کاروکسب خود هستید. پیشنهاد میکنم صفحه اینستاگرام انتشارات بازاریابی را دنبال کنید تا با جدیدترین آثار دنیای مدیریت، بازاریابی، فروش و مذاکره و توسعه فردی آشنا شوید و از تخفیفات روز انتشارات بازاریابی مطلع شوید.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.