درباره کتاب «کهن الگوها در برندسازی»
کتاب کهن الگوها در برندسازی اثری درخشان در پیوند میان روانشناسی تحلیلی یونگ و راهبردهای مدرن برندینگ است؛ اثری که با زبانی کاربردی و طراحی تعاملی، مفاهیم پیچیدهی کهنالگو (Archetype) را از حیطهی ناخودآگاه جمعی به دنیای استراتژی، تیمسازی، و ارتباطات برند میآورد.
کتاب کهن الگوها در برندسازی در امتداد مسیر اندیشههای «کارول پیرسون و مارگارت مارک» (نویسندگان کتاب قهرمان و عاصی) اما با رویکردی اجراییتر نوشته شده است تا فاصله میان نظریه و عمل در حوزه برندسازی را پُر کند.
نتیجهی آن، یک جعبهابزار زنده (Toolkit) برای خلق برندهایی است که نه فقط دیده میشوند، بلکه احساس میشوند، باور میشوند و زندگی میکنند.
۱. از ناخودآگاه تا هویت برند
نقطهی عزیمت هارتوِل و چن، همان ایدهی بنیادین یونگ است: انسانها بر پایهی چند الگوی جهانشمول تجربه و رفتار عمل میکنند — نمادهایی که از ازل در اسطورهها، داستانها و تخیلات بشر حضور داشتهاند.
این کهن الگوها در برندسازی به معنای آن است که هر برند، درست مانند انسان، نقش و شخصیت خاصی در جهان ذهنی مخاطب دارد. برند اگر فقط لوگو و تبلیغ باشد، در ذهن میمیرد؛ اما اگر کهنالگویی زنده در روان مخاطب را متجلی کند، جاودانه میشود.
۲. فراتر از تصویرسازی: کهنالگو بهعنوان نظام زبانی برند
برخلاف نگاه رایج که از کهنالگوها صرفاً برای انتخاب تصویر یا شعار استفاده میشود، نویسندگان نشان میدهند که آرکهتایپها در واقع ساختار زبانی برند هستند.
آنها تعریف میکنند که هر برند، پاسخ به پرسشی کهن است:
- برند قهرمان (Hero) به «چگونه پیروز میشوم؟» پاسخ میدهد.
- برند مراقب (Caregiver) به «چگونه از دیگران محافظت میکنم؟»
- برند خلاق (Creator) به «چگونه میآفرینم؟»
از این زاویه، کهنالگو نقشهی جان برند است، نه صرفاً لباس بیرونی آن.
۳. از تئوری به ابزار: کارتهای شصتگانهی آرکهتایپ
یکی از ابداعات منحصربهفرد کتاب، دک (Deck) شامل ۶۰ کارت کهنالگو است که برای کارگاههای برندینگ طراحی شده است که انتشارات بازاریابی نیز آن را ترجمه و ارائه کرده است. هر کارت، شخصیتی اسطورهای را با ویژگیها، انگیزهها، ترسها و ارزشهایش توصیف میکند.
تیمهای برند میتوانند با این کارتها بازی کنند تا هویت برند خود را «کشف» کنند نه «بسازند».
در فرایند کشف، پرسشهایی مانند این مطرح میشوند:
- برند ما از چه چیزی دفاع میکند؟
- چه ترسی دارد؟
- مشتری ما با چه روایتی از جهان تطبیق میکند؟
این بازیِ روانشناسانه، قلب مدل «کهن الگوها در برندسازی» است — برندسازی بهمثابه روانکاوی خلاق.
۴. ساخت هویت زنده: انگیزش، جهانبینی، محرک
کتاب از نگاه سنتی «ویژگی و مزیت رقابتی» عبور کرده و محور را بر انگیزش (Motivation) و نقطهعطف احساسی مشتری بنا میگذارد.
نویسندگان بر این باورند که برندهای قوی از درون به بیرون عمل میکنند:
ابتدا «چرا»ی وجودی خود را میشناسند (Purpose) و سپس بر اساس همان «کهنالگو» زبان، تصویر، و رفتارشان را تنظیم میکنند.
برای نمونه:
- Nike با کهنالگوی «قهرمان» مخاطب را به چالش میکشد.
- Harley-Davidson از کهنالگوی «عاصی» (Outlaw) الهام میگیرد.
- Apple کهنالگوی «آفریننده» را میزیَد.
این برندها با انتخاب آگاهانهی کهنالگو، نه فقط ارتباط بازار، بلکه اکوسیستم معنایی و فرهنگی خود را ساختهاند.
۵. تعامل بهجای سخنرانی: یادگیری از طریق تجربه
یکی از نوآوریهای اصلی اثر، رویکرد تعاملمحور آن است. نویسندگان بهجای آموزش نظری خشک، خواننده را در فرآیند گفتوگو و تمرین دخیل میکنند تا در عمل، درک کند که برند مثل انسان، طیف، سایه و نور دارد.
این کارکرد شبیه به فرآیند رواندرمانی تحلیلی است؛ جایی که روانکاو فقط شنونده نیست، بلکه تسهیلگر کشف است.
۶. برند بهمثابه روایت جمعی
در بخش پایانی، کتاب نشان میدهد که برند دیگر متعلق به سازمان نیست؛ بلکه روایتی است که میان برند، کارکنان و مشتری شکل میگیرد.
وقتی برند، کهنالگوی خود را با وضوح و یکنواختی زندگی کند، به یک «شخصیت داستانی» بدل میشود که جامعه میتواند به آن عشق بورزد. این همان نقطهای است که روانشناسی و بازاریابی در هم ادغام میشوند — و برند به اسطوره بدل میشود.
۷. کاربرد در کسبوکارهای ایرانی
در ایران که مفهوم «هویت برند» هنوز در حال شکلگیری است، این کتاب منبعی حیاتی محسوب میشود. برای شرکتهایی که میخواهند میان تقلید بصری و تمایز درونی مرزی روشن بکشند، درک کهنالگوها بهترین نقطهی آغاز است.
این اثر، همچون یک «آینه ناخودآگاه سازمانی» عمل میکند: به مدیران کمک میکند تا بفهمند برندشان چرا بهشکل فعلی رفتار میکند و چگونه میتواند به شخصیت حقیقی خود بازگردد.
۸. جمعبندی
«کهن الگوها در برندسازی» پلی زنده میان یونگ، پیرسون و بازار امروز است. کتابی که به زبان تعامل، انسان و معنا برند را بازتعریف میکند.
در جهانی که برندها برای دیدهشدن فریاد میزنند، این کتاب یادآوری میکند که شناختهشدن با اصالت، از درک جهان درونی برند آغاز میشود، نه از تبلیغ آن.
درباره نویسندگان
مارگارت هارتول (Margaret Hartwell)
بیش از بیست سال در مرز میان خلاقیت و کسبوکار فعالیت داشته است. او در آمریکا و اروپا برای شرکتهای بینالمللی در حوزهی توسعه برند، آموزش خلاقیت و مشاوره فرهنگی کار کرده است.
او MBA خود را در مدیریت پایدار (Sustainable Management) از Presidio Graduate School گرفته و دارای گواهینامهی Coaching روانتراوانه (Transpersonal Coaching) از مؤسسهی روانشناسی پالو آلتو است.
او مدیریت دفتر آمریکای شمالی شرکت Aamplify.partner را برعهده دارد و به رویکردی ایمان دارد که برند را نه صرفاً ابزار فروش، بلکه ابزار ارتباط میان روحهای انسانی میبیند.
جاشوا سی. چن (Joshua C. Chen)
طراح، مدیر هنری و بنیانگذار مؤسسهی طراحی Chen Design Associates در سانفرانسیسکو است. فعالیت او بیش از دو دهه طراحی گرافیکی، روزنامهنگاری بصری، و ارتباطات برند را در بر میگیرد.
جاشوا سی. چن که سابقهی زندگی در کشورهای سنگاپور، فرانسه و بلژیک را دارد، دیدگاهی عمیقاً چندفرهنگی به هویت سازمانی دارد. او داور مسابقات Communication Arts، The One Club، AIGA بوده و از چهرههای برگزیدهی مجله GraphicDesignUSA است.
او در آثار بینالمللی متعددی، از جمله Fingerprint No.2 و Peace: 100 Ideas، به تلفیق خلاقیت و معنا پرداخته است.
اگر به دنیای بی نظیر کتاب علاقهمند هستید و یا به دنبال ارتقای مهارتها و کاروکسب خود هستید. پیشنهاد میکنم صفحه اینستاگرام انتشارات بازاریابی را دنبال کنید تا با جدیدترین آثار دنیای مدیریت، بازاریابی، فروش و مذاکره و توسعه فردی آشنا شوید و از تخفیفات روز انتشارات بازاریابی مطلع شوید.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.